Pedagog i Psycholog szkolny :
Pedagog szkolny: mgr Ewa Tempich – Garczarczyk
Pedagog specjalny mgr Katarzyna Feliks
Psycholog szkolny: mgr Hanna Wosz – Tatara
——————————————
Zachęcamy rodziców do bardzo pouczającej lektury:
20 przykazań Janusza Korczaka dla rodziców
———————————————————————————————-
Światowy Dzień Zdrowia Psychicznego pod hasłem: „Zdrowie psychiczne w nierównym świecie.”
ZDROWIE PSYCHICZNE, to ….
Światowa Organizacja Zdrowia określa zdrowie psychiczne jako stan dobrego samopoczucia, dlatego w celu zadbania o samych siebie oraz osoby nas otaczające, należy pamiętać o właściwych sposobach pielęgnowania zdrowia psychicznego. Obserwacja własnych emocji, akceptacja samego siebie, odpowiednia jakość snu, dbanie o własne ciało, kontakty społeczne – to tylko część sposobów, jakie należy stosować. Bez wątpienia pozytywny wpływ na nasze samopoczucie ma też kontakt z naturą, do tego zachęcamy. Kiedy potrzebna jest dodatkowa pomoc, warto pamiętać o następujących możliwościach:
800 12 12 12 – Centrum Wsparcia dla osób w stanie kryzysu psychicznego
Całodobowa i bezpłatna linia, pod którą dyżurują psycholodzy, psychiatrzy, prawnicy i pracownicy socjalni udzielający porad, ale również przekazujący kontakt do właściwej placówki pomocowej w odpowiednim regionie.
116 111 – Telefon zaufania dla dzieci i młodzieży
Bezpłatny kontakt służy pomocy dzieciom i młodzieży, którą od 2008 roku oferuje Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę (dawniej Fundacja Dzieci Niczyje).
116 123 – Kryzysowy telefon zaufania dla dorosłych
Bezpłatny kontakt powstał z uwagi na osoby, które z wielu powodów nie mają możliwości bezpośredniego kontaktu z psychologiem. Osoby dorosłe w kryzysie emocjonalnym, potrzebujące wsparcia i porady psychologicznej, rodzice potrzebujący wsparcia w procesie wychowawczym oraz osoby z niepełnosprawnościami – to ludzie, których nie można zostawić w potrzebie, dlatego mogą korzystać z tego kontaktu.
22 635 09 54 – Telefon zaufania dla osób starszych
Troski i kłopoty dzielone z drugim człowiekiem maleją o połowę – to motto Telefonu Zaufania dla osób starszych. Kontakt jest skierowany do osób starszych, samotnych, potrzebujących wsparcia psychologicznego, który ma funkcjonować jako zapobieganie izolacji społecznej osób starszych, a jednocześnie pełnić funkcję informacyjną i profilaktyczną.
800 080 222 – Infolinia dla dzieci, młodzieży, rodziców i pedagogów
Telefon dla dzieci i nastolatków, które odczuwają problemy w szkole lub domu, potrzebujących z kimś porozmawiać, odczuwających przygnębienie lub które stały się ofiarami przemocy.
800 120 002 – Niebieska Linia – ogólnopolski telefon dla ofiar przemocy w rodzinie
Bezpłatny, czynny całą dobę (24h) kontakt dla osób, które wymagają konsultacji w sprawie przemocy.
801 199 990 – Ogólnopolski Telefon Zaufania Narkotyki – Narkomania
Kontakt został uruchomiony w listopadzie 2000 roku funkcjonuje na zasadzie bezpłatnej infolinii. Oferta telefonu skierowana jest do osób z problemem narkomanii: osób używających narkotyków, uzależnionych oraz ich bliskich.
Poniżej przekazujemy link do strony Rzecznika Praw Dziecka, na której znajdą Państwo wszystkie informacje związane z Dziecięcym Telefonem Zaufania RPD: https://brpd.gov.pl/dzieciecy-telefon-zaufania-rzecznika-praw-dziecka/.
Zachęcamy do wysłuchania audycji, przygotowanych przez Panią Hannę Wosz- Tatara, nauczycielkę naszej szkoły.
TRENING UMIEJĘTNOŚCI DLA DZIECI Z ZACHOWANIAMI PROBLEMOWYMI
Odcinek 1: CHARAKTERYSTYKA PROBLEMOWYCH ZACHOWAŃ I TRUDNOŚCI PRZYSTOSOWAWCZYCH U DZIECI
Odcinek 2: NABYWANIE KOMPETENCJI
Odcinek 3: ŚWIAT ZAMKNIĘTY W EKRANIE
Zachęcamy do lektury:
Założenia (według Daniela Hughes’a)
wyrażające bezwarunkowy szacunek dla dziecka, które wykazuje trudności ale podjęło trud terapii i wyraziło chęć zmiany
- Dziecko radzi sobie najlepiej, jak potrafi
- Dziecko chce poprawy
- Jego obecne życie jest nie do zniesienia
- Aby nie narażać się na niebezpieczeństwo, dziecko będzie próbowało sprawować kontrolę nad wszystkim.
- Dziecko będzie unikało wszelkich bolesnych i stresujących doświadczeń
- Ataki dziecka na nas są wyrazem nieufności co do naszych motywów oraz przejawem słabej kontroli emocjonalnej, niespójnych motywów myślowych, wszechogarniającego wstydu i nieumiejętności zapanowania nad impulsami.
- Jeśli dziecko ma się zmienić, będziemy musieli je akceptować, pocieszać i uczyć oraz potwierdzać zasadność jego poczucia Ja, przekazyując mu ważne umiejętności rozwojowe, a także dostosowywać swoje oczekiwania do jego wieku rozwojowego, aby odnosiło sukcesy i nie doznawało porażek
- Pod wpływem stresu dziecko może powrócić do stosowania mechanizmów , za pomocą których radziło sobie wcześniej, zdane wyłącznie na siebie
- Dziecko będzie musiało ciężko pracować, aby zacząć dobrze funkcjonować
- Nie możemy dziecka wyręczyć ani go ocalić
- Możemy je pocieszać, uczyć, szanować i cenić.
- Sami też będziemy potrzebowali wsparcia i wskazówek zaufanych osób.
- Będziemy popełniać błędy, ważne jest przy tym, aby stawić im czoła i się na nich uczyć – przecież dokładnie tego samego wymagamy od dziecka.
—————————————-
TRENING UMIEJĘTNOŚCI DLA DZIECI Z ZACHOWANIAMI PROBLEMOWYMI
Na podstawie książki: „Trening umiejętności dla dzieci z zachowaniami problemowymi”
Michael. L. Bloomquist
Część 1
CHARAKTERYSTYKA PROBLEMOWYCH ZACHOWAŃ I TRUDNOŚCI PRZYSTOSOWAWCZYCH U DZIECI
Problemowe zachowania i trudności przystosowawcze dziecka mogą mieć różne nasilenie: od normalnych chwilowych epizodów, do poważnych zaburzeń. Nawet łagodne problemowe zachowani i trudności przystosowawcze zasługują na uwagę, ponieważ nie można przewidzieć dalszego ich przebiegu. Cechy kluczowe są predyktorami końcowego wyniku rozwoju. Obecność jednej cechy kluczowej lub dwóch stanowi zapowiedź późniejszych problemów dziecka. Cechy kluczowe są przedmiotem interwencji , a celem interwencji jest redukcja tych cech.
Jak rozróżnić zachowanie dzieci z zachowaniem problemowym od dzieci z typowym zachowaniem?
Różnicę stanowią częstość i nasilenie przejawianych cech kluczowych, czyli np.: dziecko notorycznie jest nieposłuszne, przejawia zachowania agresywne.
Najczęściej występujące cechy kluczowe to:
Nadpobudliwość – dziecko nie potrafi usiedzieć w miejscu
Deficyt uwagi – dziecko łatwo się rozprasza i ma trudności z koncentracją, trudności pojawiają się podczas zadań wymagających wysiłku np.: zadanie matematyczne- wówczas dziecko nie potrafi zebrać w sobie energii i motywacji aby skupić się na zadaniu. Odrabianie zadań domowych może sprawiać wiele trudności.
Nieposłuszeństwo – zdarza się każdemu dziecku, natomiast niepokojące jest notoryczne kwestionowanie i lekceważenie poleceń dorosłych. Wysoki poziom nieposłuszeństwa może prowadzić do innych problemowych zachowań i trudności przystosowawczych.
Impulsywność – dziecko, zanim pomyśli już powie, przerywają czyjeś wypowiedzi, nie potrafią czekać na swoją kolej, rozpychają się w szeregu, mają problem z opanowaniem silnych emocji takich jak gniew lub frustracja. Sprawiają wrażenie beztroskich dzieci którym brakuje samokontroli.
Agresja – przyjmuje wiele form, jest to agresja fizyczna lub relacyjna.
Agresja fizyczna – można podzielić ją na agresję reaktywną i agresję proaktywną. Dziecko, które przejawia agresję reaktywną – w jednej chwili jest radosne, ale za moment może bić się na pięści, kiedy zostanie do tego sprowokowane. Ogólnie mówiąc to dziecko nie planuje odwetu, robi to automatycznie. Przeciwieństwem jest dziecko wykazujące agresję proaktywną – będzie planowało odwet. Potrącone lub zaczepione, może nie oddać, natomiast będzie planować odwet w odpowiednim czasie.
Agresja relacyjna – polega na próbie nadszarpnięcia reputacji drugiego człowieka, czyni się to poprzez rozsiewanie plotek, kłamstw. Takie zachowanie ma na celu wyeliminowanie pewnych osób z grupy, poprzez ich deprecjonowanie, oraz zwrócenie na siebie uwagi.
Jaka jest różnica między myśleniem dziecka z zachowaniami agresywnymi, a dzieckiem nie wykazującym zachowań agresywnych?
Dziecko przejawiające zachowania agresywne relacyjnie lub reaktywne, ma skłonność do myślenia, że inne dziecko CELOWO robi coś negatywnego i dlatego w odpowiedzi muszą być agresywne.
Dzieci agresywne proaktywnie często uważają, że agresywne zachowania są najlepszym sposobem załatwienia sporów interpersonalnych.
Zachowania antyspołeczne – dziecko narusza powszechnie akceptowane standary społeczne lub reguły zachowania, np.: kradnąc, niszcząc czyjąś własność, uciekając z domu, wagarując.
Zdarza się że dzieci nie czują wyrzutów sumienia z powodu popełnionych występków, nie dbają o uczucia innych , nie odczuwają lęku.
Zmienność nastrojów – każdy z nas odczuwa zmienność nastroju, jednak u niektórych występują skrajnie obniżony nastrój lub euforia. Obniżony nastrój przejawia się: smutkiem, zniechęceniem, brakiem nadziei, natomiast euforyczny nastrój przejawia się stanami maniakalnymi, drażliwością, pobudliwością. Mogą pojawiać się na przemian fazy depresji i manii.
Lęk – lęk działając w skrajnie nasilonym stopniu może działać obezwładniająco. Dziecko może mieć przekonanie, że codzienne zdarzenia są poza jego kontrolą, jest przekonane że spotka je coś bardzo złego. Katastroficzne myśli są nieracjonalne i niewspółmierne do tego co rzeczywiście się dzieje , lub może się zdarzyć. Dziecko może skarżyć się na przyspieszone bicie serca, duszności, napięcie mięśni, w towarzystwie innych dzieci może odczuwać silne pobudzenie.
Dziecko osiąga wyniki w nauce poniżej możliwości – niezdolność do wykorzystania swego potencjału może być spowodowana zaburzeniami rozwoju umiejętności szkolnych lub może być skutkiem ubocznym coraz większych zaległości w nauce.
Dziecko przejawia nieprzystawanie społeczne – ma trudności w nawiązywaniu przyjaźni. Brakuje mu umiejętności społecznych które umożliwiłby im nawiązanie i podtrzymanie przyjaźni. Są to dzieci które:
– izolują się od innych
– są odrzucone przez rówieśników
– mają umiejętności społeczne ale wiążą się z antyspołecznymi rówieśnikami i wraz z nimi popadają w tarapaty.
Co tak naprawdę wpływa na zachowanie i przystosowanie dziecka? (tabela nr 1.2)
——————————————
TRENING UMIEJĘTNOŚCI DLA DZIECI Z ZACHOWANIAMI PROBLEMOWYMI
Na podstawie książki: „Trening umiejętności dla dzieci z zachowaniami problemowymi”
Michael. L. Bloomquist
Część 2
NABYWANIE KOMPETENCJI
Człowiek od urodzenia wykonuje zadania rozwojowe. To podróż poprzez kolejne etapy życia.
Psychoanalityk Erik Erikson, był twórcą teorii rozwoju psychospołecznego, według niego człowiek już od urodzenia poddany jest etapom rozwoju.
Każdy z nas te etapy przechodzi, na to jak realizujemy zadania rozwojowe ma wpływ środowisko i otoczenie w którym się wychowujemy.
Erikson wyróżnił osiem etapów rozwojowych człowieka, są to:
Faza 1 – obejmuje okres od urodzenia do 2 roku życia
Dziecko nawiązuje więź z najbliższymi, więc tworzy się w nim zaufanie lub jego brak.
Celem tej fazy rozwoju – jest osiągnięcie zaufania do matki lub innego opiekuna.
Faza 2 – obejmuje wiek od 2 – 3 lat – dziecko uczy się autonomii, dąży do samodzielności
Cel: Osiągnięcie samokontroli i poczucia własnej odrębności.
Dobrze jest dziecku, dać radość z dokonywania wyborów, w bezpiecznych granicach, a nie twardo odmawiać, albo pozwalać na wszystko.
Faa 3 – obejmuje wiek od 4- 5 lat – dziecko uczy się inicjatywy – gdy nie ma szansy wykształcenia tej umiejętności może ukształtować się w nim poczucie winy.
Cel: Ukształtowanie orientacji na cele i inicjatywność w działaniu.
W tym okresie dziecko zaczyna samo inicjować zabawę. Gdy mu się to nie uda to wzmocnione poczucie winy może doprowadzić to tego, że jako już dorosły człowiek – nadal będzie spełniał oczekiwania innych, zamiast żyć własnym życiem.
Faza 4 – wiek szkolny – czyli etap szkoły podstawowej tj. od 7-12 roku życia – kształtuje się pracowitość i obowiązkowość – niepowodzenia mogą wykształcić niskie poczucie wartości.
Cel: Osiągnięcie poczucia własnych kompetencji. Zagrożeniem jest poczucie niższości. To dobry czas na tłumaczenie, że należy się porównywać ze sobą samym, a nie z innymi.
Faza 5 – okres od 13 roku życia do 18 roku życia – kształtuje się tożsamość, odczuwana jest niepewność ról.
Cel: Osiągnięcie odpowiedzi na pytanie „kim jestem?” i „kim mogę być?” oraz wierność sobie.
Nastolatek widzi swoje odbicie w opinii i ocenie jego rówieśników, dlatego rodzice i ich zdanie nie są dla niego najważniejsze. Wówczas wsparcie rodziny jest bardzo ważne, bo nastolatek ma postawę ambiwalentną, co nie ułatwia relacji. Na tym etapie potrzebne jest uszanowanie prywatności, przy zachowaniu rozsądnej kontroli.
Faza 6 – I okres między 19-30 rokiem życia – intymność – samotność –
Cel: Osiągnięcie zdolności do miłości bez utraty poczucia własnej tożsamości.
Jeżeli młody człowiek ustali swoją tożsamość, to jest gotowy tworzyć długoterminowe zobowiązania wobec innych, jest zdolny do tworzenia więzi z innymi ludźmi. Natomiast jeśli dana osoba nie może stworzyć związków opartych na głębszej relacji, to może odczuwać niepożądaną izolację.
Faza 7 – wiek dojrzały po 30 – Produktywność – stagnacja
Na tym etapie ludzie uznają, że w życiu nie chodzi tylko o nich. Poprzez swoje działania mają nadzieję na wniesienie wkładu, który stanie się częścią ich dziedzictwa. Kiedy ktoś osiągnie ten cel, czuje się spełniony.
Faza 8 – późniejsze lata życia po 60 – Integracja – rozpacz
W momencie gdy człowiek patrzy wstecz na swoje życie – jeśli ma poczucie spełnienia i zadowolenia z siebie, to jest to bardzo korzysta sytuacja, dochodzi wówczas do integracji.
Jednak gdy jest odwrotnie, człowiek żałuje pewnych rzeczy, ma poczucie winy, lub okazuje się, że nie ma nikogo bliskiego, bo nie zadbał wcześniej o relacje, może to wywołać rozpacz, lub życie w samotności.
Podsumowując, pozytywne przeżycie każdego kolejnego etapu sprzyja wypracowaniu prawidłowego adaptacyjnego schematu. Natomiast zatrzymanie się na któryś z w/w etapów, lub nie zrealizowanie któregoś z powyższych zadań tworzy nieadaptacyjny schemat, który stanowi podłoże do niepożądanych zachowań.
Czym jest kompetencja?
Dziecko spełnia wymogi związane z każdym zadaniem rozwojowym, są to:
- samokontrola,
- rozwój społeczny,
- rozwój emocjonalny
- i rozwój umiejętności szkolnych.
Samokontrola – to umiejętność słuchania poleceń i przestrzegania reguł , to umiejętność panowania nad uczuciami gniewu, frustracji i napięcia.
Jak rozpoznać w zachowaniu dziecka trudności z samokontrolą?
W okresie przedszkolnym dziecko nie słucha poleceń opiekuna i nie przestrzega reguł.
W okresie wczesnoszkolnym – dziecko działa zanim pomyśli, czyli jest impulsywne, bardzo szybko się denerwuje i przesadnie reaguje na stres.
Nastolatek ma częste wybuchy gniewu lub napady lęku, nie zdaje sobie sprawy z własnych zachowań i ich wpływu na innych.
Rozwój społeczny – to umiejętność tworzenia więzi z innymi i stopniowe nabywanie umiejętności społecznych.
Jak rozpoznać w zachowaniu dziecka trudności w relacjach społecznych?
W okresie przedszkolnym dziecko w większości przeżywa negatywne interakcje z rodzicami, dziecko jest odrzucane lub jest lekceważone przez rówieśników.
W okresie wczesnoszkolnym, dziecko ma problemy ze współpracą np.: dąsa się, ma trudności z dzieleniem się. Ma w większości negatywne, lub wycofuje się z relacji z rówieśnikami i nauczycielami. Może wiązać się z dziećmi które wywierają negatywny wpływ. Ma trudności w rozwiązywaniu relacji interpersonalnych.
Nastolatek nie liczy się z myślami i uczuciami innych. Angażuje się w negatywne zajęcia z rówieśnikami, lub też wycofuje się z relacji z rówieśnikami. Może odrzucać rodzinę, może tworzyć niezdrowe związki miłosne.
Rozwój emocjonalny – to stopniowe uczenie się rozumienia i wyrażania uczuć, racjonalnego myślenia i ukształtowania pozytywnej samooceny.
Jak rozpoznać w zachowaniu dziecka trudności z wyrażaniem uczuć ?
W wieku przedszkolnym dziecko nie wyraża swoich uczuć, mogą pojawiać się lęki.
Okres wczesnoszkolny: lęki nadal się utrzymują, pojawia się negatywny obraz Ja, pojawiają się negatywne i niekonstruktywne myśli na temat samego siebie i innych, nie rozumie i nie wyraża złożonych emocji.
Nastolatek nadal utrzymuje negatywny obraz siebie i innych, może być przygnębiony, lękliwy lub gniewny.
Rozwój umiejętności społecznych – polega na eksplorowaniu otoczenia, stopniowym uczeniu się autonomicznych zachowań szkolnych, to aktywne wykorzystanie nabytych umiejętności edukacyjnych.
Jak rozpoznać w zachowaniu dziecka trudności w zakresie umiejętności szkolnych?
W okresie przedszkolnym dziecko jest nadmiernie zainteresowane mediami (tv, gry) wykazuje słabe przystosowanie do warunków szkolnych, ma obojętny stosunek do nauki.
W okresie wczesnoszkolnym, dziecko nie uważa na lekcji, często nie kończy pracy, nie dba o porządek wśród przyborów szkolnych, brakuje mu systematyczności, ogólnie – nie lubi szkoły.
Nastolatkowi brak szczególnych zainteresowań i umiejętności, brak planów na przyszłość związanych z karierą zawodową – nie wie kim chce zostać w przyszłości.
————————————
TRENING UMIEJĘTNOŚCI DLA DZIECI Z ZACHOWANIAMI PROBLEMOWYMI
Na podstawie książki: „Trening umiejętności dla dzieci z zachowaniami problemowymi”
Michael. L. Bloomquist
Część 3
OPRACOWANIE PLANU DZIAŁANIA
W ciągu całego okresu dzieciństwa wszystkie dzieci powinny opanować zadania rozwojowe w sferze:
- Samokontroli
- Relacji społecznych
- Emocji
- Nauki
Rodzice odgrywają decydującą rolę we wspomaganiu rozwoju psychicznego swoich dzieci, ucząc je odpowiednich umiejętności i zapewniając im instruktaż na bieżąco.
Rozwój samokontroli – polega na stopniowym nabywaniu zdolności do słuchania rozsądnych poleceń i przestrzegania reguł formułowanych przez osoby dorosłe i społeczeństwo, a także do panowania nad emocjami, takimi jak: gniew, frustracja i napięcie.
Dziecko które sobie radzi, przejawia takie zachowania jak:
- Potrafi słuchać poleceń opiekuna
- Przestrzega reguł
- Jest zdolne do refleksji, zanim coś zrobi
- Denerwuje się ale potrafi się uspokoić
- Zdaje sobie sprawę z własnych zachowań i ich wpływu na innych
Zachowania, które sprawiają trudności, to:
- Drażliwość, kapryśność
- Częste wybuchy złości
- Napady lęku
- Impulsywne, bez wcześniejszego namysłu zachowanie
- Dziecko nie zdaje sobie sprawy z własnych zachowań i ich wpływu na innych
Rozwój społeczny – polega na tworzeniu więzi z innymi i stopniowym nabywaniu umiejętności społecznych.
Dziecko które sobie radzi, przejawia takie zachowania jak:
- Jest ufne
- Bawi się z innymi
- Przeżywa w większości pozytywne interakcje z rodzicami
- Jest akceptowane przez rówieśników
- Skutecznie rozwiązuje większość problemów interpersonalnych
- Liczy się z myślami i uczuciami innych
- Angażuje się w pozytywne zajęcia z rówieśnikami
Zachowania, które sprawiają trudności, to:
- Jest na ogół nieufne
- Woli samo się bawić
- Przeżywa w większości negatywne interakcje z rodzicami
- Jest odrzucane, lub lekceważone przez rówieśników
- Tworzy negatywne relacje z rówieśnikami i nauczycielami
- Nie liczy się z myślami i uczuciami innych
- Angażuje się często w negatywne zajęcia i zachowania wraz z rówieśnikami
Rozwój emocjonalny – polega na stopniowym uczeniu się rozmienia i wyrażania uczuć, racjonalnego myślenia i ostatecznie ukształtowaniu pozytywnej samooceny.
Dziecko które sobie radzi, przejawia takie zachowania jak:
- Przezwycięża większość lęków
- Pojawia się pozytywny obraz Ja
- Ma wiele pozytywnych i konstruktywnych myśli na temat siebie i innych
- Jest na ogół szczęśliwe i zadowolone
Zachowania, które sprawiają trudności, to:
- Wyraża negatywne emocje poprzez zabawę
- Nie wyraża swoich uczuć
- Lęki się utrzymują
- Pojawia się negatywny obraz Ja
- Negatywne i niekonstruktywne myśli na temat siebie i innych
- Dziecko jest na ogół przygnębione, lękliwe lub gniewne
Rozwój umiejętności szkolnych – polega na eksplorowaniu otoczenia, stopniowym uczeniu się „autonomicznych zachowań szkolnych” i aktywnym wykorzystywaniu sposobności edukacyjnych.
Dziecko które sobie radzi, przejawia takie zachowania jak:
- Lubi oglądać i czytać książki
- Ekscytuje się nauką, interesuje się nauką
- Koncentruje się na wykonywanej pracy
- Jest wytrwałe i kończy rozpoczętą pracę
- Lubi szkołę
- Rozwija swoje zainteresowania i umiejętności
Zachowania, które sprawiają trudności, to:
Wykazuje nadmierne zainteresowanie grami, przebywaniem w sieci , lub telewizją.
- Ma obojętny stosunek do nauki
- Rzadko kończy rozpoczęte zadanie
- Nie dba o porządek wśród przyborów szkolnych
- Brak szczególnych umiejętności i zainteresowań
- Wykazuje słabe przystosowanie do warunków szkolnych
Poniżej umieszczono ankietę, której wyniki mogą być pomocne w ustaleniu tego – jakiego wsparcia potrzebuje dziecko.
Należy odnieść się do każdego stwierdzenia, używając trzypunktowej skali, potem należy zsumować uzyskane punkty.
Po zliczeniu punktów należy wyselekcjonować sfery, które wymagają wsparcia. Sfera, w której zdobyto najwyższy wynik, wskazuje temat, który należy w pierwszej kolejności wesprzeć.
Po wybraniu sfery wymagającej szczególnej uwagi można wdrożyć Plan Skutecznego Wspomagania Rozwoju Samokontroli u Dziecka, które pomogą rodzicom, dziecku i rodzinie.
Pamiętaj, że wdrożenie Planu Skutecznego Działania, będzie wymagać od ciebie dużego wysiłku i wytrwałości w jego realizacji. Jeżeli chcesz dokonać zmian, to podejmując trud uporania się z nim, w dłuższej perspektywie przyniesie zamierzony efekt.
TRENING UMIEJĘTNOŚCI DLA DZIECI Z ZACHOWANIAMI PROBLEMOWYMI
Na podstawie książki: „Trening umiejętności dla dzieci z zachowaniami problemowymi”
Michael. L. Bloomquist
Część 4
WDROŻENIE PLANU SKUTECZNEGO WSPOMAGANIA
– SAMOKONTROLA –
U dziecka przeżywającego trudności problemy z samokontrolą często przybierają formę nieposłuszeństwa wobec rozsądnych poleceń wydawanych przez dorosłych.
Jeżeli dziecko ma opanować zadania rozwojowe w sferze samokontroli musi być najpierw „kontrolowane z zewnątrz” przez rodziców, potem dojrzewa do tego by mogło kontrolować siebie i radzić sobie z silnymi emocjami.
Omówione zostaną trzy Plany skutecznego Wspomagania Rozwoju SAMOKONTROLI u Dziecka:
- Uczenie dziecka posłuszeństwa
- Uczenie dziecka przestrzegania reguł
- Uczenie dziecka panowania nad gniewem
- UCZENIE DZIECKA POSUSZEŃSTWA
Problem: Sytuacja, w której rodzic nie potrafi namówić dziecka do zrobienia czegokolwiek. Musi wielokrotnie powtarzać dziecku żeby zrobiło najprostsze rzeczy.
Kroki:
- Wydawaj skuteczne polecenia
- Używaj przekonujących przestróg
- Jeśli dziecko nie słucha przestrogi, odbierz mu jakiś przywilej
- Opanuj swoje emocje
- Bądź wytrwały
Wydawanie skutecznych poleceń
Błędy jakie może popełniać rodzic, to:
- wydawanie poleceń wieloznacznych: „Popraw się”, „Przestań”
- polecenie w formie pytań: „Czy mógłbyś pozbierać zabawki?”
- polecenie z uzasadnieniem: „Musisz teraz się ubrać, bo spóźnimy się do szkoły”
- polecenia złożone: „Pościel łóżko, umyj ręce, ubierz się…”
Właściwa forma polecenia powinna być krótka, zwięzła i dotyczyć danej chwili:
„Wyłącz w tej chwili telewizor”
Polecenie powinno być sformułowane tylko raz. Pochwal dziecko po wykonaniu polecenia.
Używaj przekonujących przestróg
Jeśli dziecko nie słucha, należy udzielić przestrogi. Najlepiej przestrogę sformułować w postaci zdania warunkowego: „Jeśli….to…”
Przestrogę formułujemy tylko raz. Pochwal dziecko po wykonaniu polecenia.
Jeśli dziecko nie słucha przestrogi, odbierz mu jakiś przywilej
Jeśli dziecko nie posłuchało lub zlekceważyło przestrogę. Pozbawienie dziecka jakiegoś przywileju będzie dla niego sygnałem, że poważnie traktujesz problem jego nieposłuszeństwa.
Dla dziecka które skończyło 10 lat i nastolatka, zaleca się zabranie przywileju, dopóki nie posłucha pierwotnego polecenia, np.: zabronienie włączania komputera przez określony czas (kilka godzin).
Procedura przerwy zalecana jest dla dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym:
Opanuj swoje emocje
Nieposłuszeństwo dziecka, często wzbudza w rodzicach gniew. Należy w takiej sytuacji utrzymać rzeczowy, opanowany ton. Gdy sytuacja jest bardzo zaogniona, najlepiej gdyby rodzic odszedł na chwilę. Gdyż usilne starania mogą wywołać jeszcze bardziej gwałtowną kłótnię.
Bądź wytrwały
Tylko konsekwencja rodziców może przyczynić się do zmian w zachowaniu dziecka.
Nie pomoże w tej sytuacji różnica zdań między rodzicami, tej ambiwalencji nie powinno widzieć i słyszeć dziecko. Komunikat powinien być ten sam jednocześnie ze strony matki jak i ojca.
Niekiedy po wdrożeniu w/w zasad, zachowanie dziecka może się pogorszyć, ale to się zmieni jeśli rodzice będą konsekwentni, może to trwać kilka tygodni.
Rodzic powinien starać się unikać siłowych prób zmieniania zachowania dziecka i pozwolić aby czyny przemawiały za siebie.
UCZENIE DZIECKA PRZESTRZEGANIA REGUŁ
Rodzice często zakładają, że ich dziecko rozumie reguły, podczas gdy w istocie może być inaczej. Reguły należy ustalić wspólnie z dzieckiem, najlepiej zapisując je. Należy używać konkretnych poleceń, np.: zamiast „ odrabiaj lekcje”, lepiej sprecyzować, kiedy dziecko ma lekcje odrabiać „odrabiam lekcje o godz….” lub „odrabiam lekcje przed godziną…”
Co jakiś czas należy dokonać oceny przestrzegania reguł i określić w jakim stopniu dziecko wywiązuje się z tego zadania.
W regulaminie, należy uwzględnić:
- Wymagania dotyczące zachowania.
- Przywileje, jakie można zyskać lub stracić z powodu danego zachowania.
- Określenie, w jaki sposób wymagania dotyczące zachowania są powiązane z przywilejami.
- Można wykorzystać karty.
TRENING UMIEJĘTNOŚCI DLA DZIECI Z ZACHOWANIAMI PROBLEMOWYMI
Na podstawie książki: „Trening umiejętności dla dzieci z zachowaniami problemowymi”
Michael. L. Bloomquist
Część 5
Wspomaganie rozwoju SPOŁECZNEGO dziecka
Dzieci przeżywające trudności w sferze społecznej są na ogół odrzucane przez rówieśników wywierających pozytywny wpływ i następnie albo się wycofują, albo zadają się z dziećmi, które popadają w tarapaty. Dziecko powinno nauczyć się wykorzystywania pozytywnych zachowań społecznych w kontaktach z innymi i nabyć umiejętność rozwiązywania problemów, jakie się w tym kontekście pojawiają.
Trzy Plany Skutecznego Wspomagania Rozwoju Społecznego Dziecka:
- Uczenie dziecka zachowań społecznych.
- Uczenie dziecka umiejętności rozwiązywania problemów interpersonalnych.
- Wspieranie pozytywnych znajomości wśród rówieśników.
Uczenie dziecka zachowań społecznych
Gdy dziecko mówi: „ Nikt mnie nie lubi”.
Wiele dzieci przeżywających trudności w kontaktach z innymi przejawia zbyt wiele negatywnych zachowań społecznych, takich jak uderzanie, przeżywania lub naprzykrzanie się, a zbyt mało pozytywnych zachowań społecznych, takich jak nawiązywanie kontaktu wzrokowego, wyrażanie uczuć lub współpraca.
W takich sytuacjach:
- Określ jakich zachowań społecznych dziecko ma się nauczyć
Poniżej znajduje się lista zachowań społecznych, na których można skupić się na pracy z dzieckiem.
Pierwszym zadaniem jest ustalenie, jakie negatywne zachowania społeczne twoje dziecko przejawia zbyt często, a jakie pozytywne zachowania społeczne – przejawia rzadziej.
Następnie wspólnie z dzieckiem wybierzcie zachowania nad którymi będziecie pracować. Poproś o opinię dziecka – jakie negatywne zachowania powinno przejawiać rzadziej, a jakie pozytywne zachowanie powinno przejawiać częściej.
- Naucz dziecko wykonywania pozytywnych zachowań społecznych
Krok ten polega na nauczeniu dziecka wykonywania wybranych z listy pozytywnych zachowań w praktyce, np.: jeśli dziecko pracuje nad inicjowaniem rozmów, wyjaśnij, o co w tym chodzi, pokaż jak wygląda inicjowanie rozmów a następnie każ dziecku przećwiczyć inicjowanie rozmów.
- Inicjuj i nagradzaj dziecko w codziennych sytuacjach społecznych
Istnieją dwa rodzaje nagród formalna i nieformalna. Nagradzanie formalne polega na udzieleniu dziecku namacalnej nagrody, np.: zabawka, lub dodatkowy przywilej. Nagradzanie nieformalne polega na werbalnym pochwaleniu dziecka za przejawienie pożądanego zachowania.
Uczenie dziecka umiejętności rozwiązywania problemów interpersonalnych
„Dlaczego nie pomyślisz, zanim coś zrobisz?”
Trening rozwiązywania problemów interpersonalnych jest szczególnie przydatny w przypadku dzieci, które mają na swym koncie nieporzumienia z rówieśnikami. Trening może pomóc dzieciom w nauczeniu się rozpoznawania problemów interpersonalnych, analizowania alternatywnych strategii i ich następstw przewidywania ewentualnych przeszkód w ich realizacji oraz stosowania skutecznych metod rozwiązywania konfliktów z innymi ludźmi.
- Ustal czy dziecko może odnieść korzyść z treningu rozwiązywania problemów interpersonalnych
Dzieci w wieku 8-10 lat mogą mieć trudności z zastosowaniem strategii rozwiązywania problemów w codziennych sytuacjach dlatego, że nie potrafią myśleć abstrakcyjnie.
Nie należy oczekiwać , że dziecko użyje strategii rozwiązywania problemów interpersonalnych, jeśli zazwyczaj nie słucha poleceń, nie przestrzega reguł lub nie potrafi kontrolować gniewu. Należy najpierw skupić się na poprawie posłuszeństwa, przestrzegania reguł i panowania nad gniewem.
- Naucz dziecko interpretowania sytuacji i przyjmowania perspektywy innych osób
Niektóre dzieci błędnie interpretują intencje innych ludzi w sytuacjach społecznych i nie zastanawiają się, jaki jest ich punkt widzenia. Należy wyjaśnić dziecku, że ludzie mogą spostrzegać daną sytuację zupełnie inaczej niż ono.
Wspieranie pozytywnych znajomości wśród rówieśników.
Badania dowodzą, że rówieśnicy mają duży wpływ na rozwój dziecka i że jeśli dziecko zadaje się z kolegami, którzy popadają w tarapaty, istniej większe ryzyko że i ono samo będzie miało kłopoty. Wykazano, że już w okresie przedszkolnym i wczesnoszkolnym, agresywne dzieci na ogół trzymają się razem. W okresie adolescencji dzieci, które wagarują, używają narkotyków i podejmują ryzykowne zachowania, łączą się w grupy.
Dzieci ze słabymi umiejętnościami społecznymi są bardziej narażone na to, że ostatecznie zostaną odrzucone przez rówieśników wywierających pozytywny wpływ.
Jeśli nauczysz dziecko zachowań społecznych i rozwiązywania problemów interpersonalnych, będzie ono lepiej umiało nawiązywać i podtrzymywać przyjaźnie.
Poznaj kolegów i koleżanki swojego dziecka i dowiedz się, co oni na co dzień robią.
Kiedy twoje dziecko wychodzi z domu, zawsze omów z nim cztery kwestie:
- Dokąd się wybiera
- Z kim będzie przebywać
- Co będzie robić
- Kiedy wróci do domu
UCZENIE DZIECKA PANOWANIA NAD GNIEWEM
Jeśli dziecko wpada w gniew tylko podczas interakcji z rodzicami lub członkami rodziny, może tu chodzić o coś innego niż brak radzenia sobie z gniewem. Zachowania te mogą mieć związek raczej z nieposłuszeństwem dziecka lub mogą wskazywać na konflikt w rodzinie.
Kiedy dziecko przejawia częste wybuchy gniewu, które wydają się niewspółmierne do sytuacji i jeśli dochodzi do nich w różnych miejscach, takich jak dom, szkoła, podwórko, wówczas jest to poważny problem, którym trzeba się zająć.
W takiej sytuacji:
- Określ, czy dziecko jest gotowe do nauczenia się umiejętności panowania nad gniewem
- Zdefiniuj gniew
- Naucz dziecko rozpoznawania sygnałów gniewu
- Naucz dziecko relaksacji
- Naucz dziecko konstruktywnej mowy wewnętrznej
- Naucz dziecko podejmowania działań
Określ, czy dziecko jest gotowe do nauczenia się umiejętności panowania nad gniewem
Dzieci w wieku poniżej 10 roku życia, nie mają zdolności rozumowania potrzebnych umiejętności do nauki samodzielnego radzenia sobie z gniewem. W tym przypadku należy ich tego uczyć.
Zdefiniuj gniew
Dzieci mają trudności w opisaniu swoich emocji. Pomóż mu opisać gniew poprzez jego stopniowanie. Gniew może mieć różne nasilenie: od rozdrażnienia (łagodny gniew), poprzez złość (umiarkowany gniew), do wściekłości (bardzo silny gniew). Pomóż dziecku określić stopień gniewu.
Naucz dziecko rozpoznawania sygnałów gniewu
Należy uświadomić dziecku, że każdy odczuwa gniew, ale o tym, czy jest to problem, czy nie, decyduje sposób uporania się z tą emocją. W tym może pomóc rozpisanie wspólnie z dzieckiem sygnałów gniewu:
Naucz dziecko relaksacji
Gdy dziecko nauczy się rozpoznawać swoje emocje, to dopiero wtedy może uczyć się panowania nad nim.
Może w tym pomóc: głębokie oddychanie, wizualizacja, procedura progresywnej relaksacji mięśni.
Naucz dziecko konstruktywnej mowy wewnętrznej
Konstruktywna mowa wewnętrzna polega na mówieniu do siebie rzeczy, które pomagają zachować spokój.
Naucz dziecko podejmowania działań
Działanie może polegać na wyrażeniu uczuć, poproszeniu kogoś o przytulenie, pójściu na spacer, odprężeniu się, przyjęciu asertywnej postawy wobec kogoś. Należy powiedzieć dziecku, że musi także rozwiązać problem, który wywołał u niego zdenerwowanie.
Przygotowała: Hanna Wosz-Tatara
————————————-
Stawianie do kąta może wyrządzić krzywdę.
Dziecko cierpi, odczuwa strach, traci poczucie własnej wartości oraz zaufanie do otoczenia.